Montefalco Sagrantino DOCG – De stille kracht uit Umbria

Het verscholen Umbria verbergt zijn parels vaak net een beetje te goed! Ik heb het dan niet alleen op hun wijnen maar evenzeer op hun talloze fantastische dorpjes en grandioze steden. Liever laten ze hun buren uit Toscana in de spotlights staan en koesteren ze dat wat ze hebben in alle stilte! Eén bezoek aan Umbria en er volgt een coup de foudre. Zo geschiedde ook bij mij en realiseer ik me dat ik deze Italiaanse liefde veel te weinig heb bezocht en niet altijd de eer heb gegeven die ze verdiend.

Montefalco Sagrantino DOCG is niet onmiddellijk de bekendste wijn uit Umbria. Dat zal waarschijnlijk wel de witte Orvieto zijn. Maar Montefalco Sagrantino staat wel geboekstaafd als de meest tanninerijke wijn die Italië rijk is. In mijn jonge, onervaren, jaren heb ik ooit het idee gehad om op Vinitaly ’s morgens vroeg als eerste te starten bij de diverse Sagrantino Montefalco wijnen. Twee uren later, met een tannineblok op mijn maag en een mond die uitgedroogd was zat mijn proefdag erop. Ja, de wijnen uit Montefalco kunnen hard zijn op jonge leeftijd. Gezien een ezel zich geen tweede keer stoot aan dezelfde steen organiseerde ik bij Het Negende Vat een Montefalco Sagrantino DOCG tasting, op een avond weliswaar!

Montefalco Sagrantino – Enkele weetjes:

  • Het herkomstgebied van Montefalco Sagrantino DOCG ligt in Umbria in de provincie Perugia aan het gelijknamige dorpje Montefalco
  • Montefalco Sagrantino is steeds een rode wijn
  • De aanplant van de Sagrantino wijngaarden is gedurende de laatste 10 jaren gestegen naar 660 hectares
  • Deze wijngaarden liggen op een hoogte tussen de 220 en 475 meter boven het zeeniveau
  • Slechts 5 gemeenten zijn toegelaten in de productiezone. Naast Montefalco zijn dat: Bevagna, Gualdo Cattaneo, Giano dell’Umbria en Castel Ritaldi
  • Het maximale toegelaten rendement bedraagt 80 hl/ha (wat toch nog steeds hoog is)!
  • Montefalco Sagrantino behaalde zijn DOCG status in 1992, deze geldt evenzeer voor de Montefalco Sagrantino Passito
  • Montefalco Sagrantino heeft een verplicht lageringsperiode van 37 maanden (startende vanaf 1 december) waarvan minimum 12 maanden in eiken vaten of fusten. Voor de Passito geldt dezelfde rijpingsperiode maar is er geen verplichte houtlagering
  • De afkomst van de Sagrantino is tot op heden nog steeds niet uitgeklaard. Men gaat ervan uit dat de druif van Griekse afkomst is al zijn er stemmen die de druif zijn oorsprong in Klein-Azië zien
  • Het eerste gebruik van de druif in Umbria dateert van 1549 (enkel in de Passito vorm), voor de droge versie is het wachten tot 1925.
  • Omwille van de hardheid van de tannine was de druif dermate onpopulair dat ze rond 1960 bijna niet meer voorkwam.

De Proeverij:

  1. Lungarotti Montefalco Rosso DOC 2014 – 15,90 €
    Om het pallet wat open te zetten startten we met een Montefalco Rosso ipv een Montefalco Sagrantino.
    Kersenrood met een bruin randje. De neus opent met animale geuren, champignons en schimmels. Nadien volgt er tabak en kruiden. Pas in de derde fase zitten we aan het fruit van kersen. Verder onderscheiden we florale toetsen, lichte drop, vanille en leder. In de mond brede tannine, sappig in de aanzet maar het licht uitdrogende naar het einde verraden dat de tannine overwinnen. De lengte mocht een puntje langer zijn en is naast vegetaal ook licht branderig.
    Het is zonder meer een correcte wijn maar absoluut geen hoogvlieger.
    Score: 68/100
  2. Fattoria di Milziade Antano Montefalco Sagrantino DOCG 2014 – 29,90 €
    Donker paarsrood en stevig tranend. Een rijke neus met zeer veel zwart (rijp) fruit à la cassis, tabak, viool, cacao, laurier en specerijen. Na het walsen komt het sous-bois gedeelte erdoor. Humus en truffel maken hier deel van uit. Dit is alvast een binnenkomer! Zeer stevig mondprofiel. Toch countert het vele zwarte fruit en biedt het de nodige sappigheid om de wijn aangenaam te laten smaken. Bovendien is er een correcte ondersteuning van de zuren. Lange afdronk waarin de donkere, bittere chocolade zich laat opmerken. Dit is alvast een goed gemaakte Sagrantino!
    Score: 81/100
  3. Arnaldo-Caprai ‘Collepiano’ Montefalco Sagrantino DOCG 2012 – 35,00 €
    Donker kersenrood en tranend. Het aroma is doorspekt met het donkerste, zwarte fruit. Daarnaast voornamelijk specerijen (peper, jeneverbes, kruidnagel…). Grafiet, animaal, schimmel, groenige vegetale toetsen, tabak en drop. De neus is alvast veelbelovend!
    De eerste slok geeft een heerlijk mondgevoel met jawel, stevige tannine. Deze zijn tot in de perfectie omringd door de zuren. Veel fruit aanwezig ook en de afdronk geeft naast het fruit nog tabak en cacao. Die afdronk dendert trouwens even door. Dit is Arnaldo Caprai gewijs een zeer mooie wijn!
    Score: 88/100
  4. Còlpetrone Montefalco Sagrantino DOCG 2011 – 35,00 €
    Ook hier is er de typische donker kersenrode, tranende kleur. Braam en zwarte kers zijn hier dominant. Even in het glas en er valt nog veel meer te bespeuren: mokka, koffie, tabak, leder, viooltjes, zachte kruiden, laurier, ceder en animale toetsen. Hoewel de tannine prominent opzet is deze toch minder stevig dan bij de eerste 2 Montefalco wijnen. De wijn biedt vooral meer fruit en blijft lang aanwezig. Toegankelijk vooral maar toch minder boeiend!
    Score: 78/100
  5. Signae Montefalco Sagrantino DOCG 2011 – 22,70 €
    De wijn, ook wel gekend als Rosso Bastardo, kleurt bijna zwart (pruim, cassis) en is stevig tranend. De neus biedt zeer veel rijp en zwart fruit. Het is mooie ietwat vanille-rijke wijn met ook leder, violetjes, kruiden, chocolade en karamel. Op de tong stevig, sappig, rond en aangenaam. Fruitig en kruidig naast het tanninerijke karakter. Lange afdronk met een einde van bittere chocolade. Dit is eerder een moderne, ietwat makkelijkere maar toch ook smakelijke Sagrantino.
    Score: 82/100
  6. Lungarotti Montefalco Sagrantino DOCG 2011 – 26,80 €
    Klassieke kersenrode kleur, donker en stevig tranend. Hoewel de vaak voorkomende geuren bijna allen terugkomen is er toch een accentverschuiving! Het kruidige zit vooraan, gevolgd door zoethout en blonde tabak. Volgend zijn braam, grafiet, tabak, koffie, thee, champignon, leder en vanille.
    Volle, stevige tannine omringd door perfecte zuren, fruit en kruiden en houtondersteuning. Land aanwezig met sigarenkistje en tabak. De wijn geeft een complex en rijk mondgevoel!
    Score: 86/100
  7. Tenuta Bellafonte ‘Collenottolo’ Montefalco Sagrantino 2011 – 35,10 €
    Mooie diepe karmijnrode kleur en heerlijk tranend. Branderige aroma’s nemen bij deze wijn de bovenhand. Het cederhout, pruimtabak, leder… Voorts zijn ook hier zeer vele specerijen aanwezig net als het gitzwarte fruit, het groenige van laurier, de florale ondersteuning en vanille. Het bouquet is absoluut uitnodigend en vraagt om bevestiging in de mond. De smaak biedt alvast een uitstekend evenwicht. Hoewel de tannine krachtig zijn kunnen we ze vooral als dragend beschouwen en wel omringd door de nodige aciditeit, alcohol en houtondersteuning. De afdronk is prettig lang en geeft me de ‘dit kan me zeer bekoren indruk’!
    Score: 89/100
  8. Còlpetrone ‘Sacer’ Montefalco Sagrantino DOCG 2008 – 31,50 €
    Dieprood doorkleurd en tranend. Nog steeds zeer veel fruit in het glas dat vooral de wijn jonger doet overkomen dan hij is (2008). De tertiaire aroma’s die nog meer en beter komen opzetten met tabak, mokka, ceder, sigaar, chocolade. Laurier, peper en tijm geven naam aan het kruidige. Animaal, floraal, zoethout en leder in de aanvulling. De neus is belovend! Een heerlijke mondvulling is je deel bij de eerste slok. De wijn is ondanks zijn niet aflatende kracht perfect in evenwicht en vooral zeer boeiend smakend. Breed, lang en volgens mij momenteel perfect op z’n hoogtepunt!
    Score: 91/100
  9. Adanti ‘Il Domenico’ Montefalco Sagrantino DOCG 2006 – 29,90 €
    Kersenrood, tranend en voor het eerst zien we bij een Montefalco Sagrantino een dun bruin randje. De neus is één snuivend genot! We worden, naast het traditionele zwarte fruit ook met het gedroogde fruit (ontbijtpruim & vijg) geconfronteerd. Heerlijk tertiair en animaal ook. Laat de wijn wat openen in het glas en de tabak komt meer en meer in al zijn glorie opzetten tot je de impressie krijgt dat je het goed bewaarde sigarenkistje van de opa open doet. Grafiet en teer zijn de aanvularoma’s van dienst. Bij het proeven maak je onbewust een korte bevestigende knik met je hoofd. Ja dit is elke eurocent waard en waarom ligt deze wijn niet in mijn kelder? En bovendien… waar blijft hij toch zijn heerlijke kracht vandaan halen? De lange afdronk maakt dit vochtige glaasje heerlijk genot helemaal af!
    Score: 96/100

De proeverij bevestigde toch wel de mythe van de Sagrantino. Indien traditioneel gemaakt is dit een tannine kauwer waar je het nodige geduld voor moet opbrengen. Bewijze ook dat de wijnen naarmate we ze op oudere leeftijd proefden het beste tot zijn recht komen. Laat ons eindigen met de waardige woorden: Rode wijn maakt “goed bloed” en er is geen gezondere of plezierigere transfusie dan een glas Sagrantino!

De decadentie van een wijnclub – Superproeverij

Mogen we het ondertussen een traditie noemen? Ik zou het wel zeer graag wensen. Feit is dat we nu toch al een aantal jaren op rij in onze wijnclub een avond spenderen aan wat wij graag topwijnen noemen. De traditie, ontstaan bij wijnclub Op De Klippen had ik dit jaar een uitbreiding gegeven naar wijnclub Het Negende Vat. Hier organiseerde ik voor het eerst zulke avond. Dat deze zeer op prijs werd gesteld was achteraf wel zeer duidelijk.

Het opzet is zeer simpel. Zorg voor een aantal wijnen die echt tot de top in hun categorie behoren, spreek een kok aan die de avond kan opluisteren met heerlijke mini-gerechtjes en laat voor de rest de wijn spreken. Dergelijke grootheden verdienen immers een algehele aandacht.

Volgt een bondige samenvatting van wat de flessen, geblindeerd uiteraard, me die avonden influisterden:

  1. Ferrari Perlé Nero 2005 – Trento DOC (Trentino) – 56,00 €
    Openen met een 100% Pïnot Nero die 6 jaar sur lattes heeft gelegen. Stilte om ons heen. De toon is onmiddellijk gezet. Trento DOC is samen met Franciacorta het summum van de Italiaanse bubbels.
    Score 90/100
  2. Ferrari Giulio Ferrari Riserva del Fondatore 2002 – Trento DOC (Trentino) – 84,00 €
    Het paradepaardje van het huis van enkel Chardonnay met 12 jaar kelderrust. Je mag gerust zeggen, nog een paar stappen hoger dan de Perlé Nero. Goudgeel, mooi en fijn parelend. Heerlijke brioche en nootjes. Ondersteunend hout en citrus. Rijp, rijk vullend, vol en breed. En zeer fris. Overweldigend.
    Score 93/100
  3. Nals Margreid Baron Salvadori Chardonnay Riserva 2012 – Alto Adige DOC (Alto-Adige) – 30,70 €
    Absolute Grand Cru kwaliteit zoals je ze kan vinden in de Bourgogne wat wijnmaker Harald Schraffl hier uit zijn mouw schud! Een Chardonnay uit het wijnplaatsje Margreid dat 25 kilometer ten zuidwesten van Bolzano ligt. De oude druivenstokken groeien er op de zandige kalksplitbodem. De met de hand geoogste druiven worden na meerdere selecties mét temperatuur controle vergist in roestvrijstaal. Nadien volgt een vatrijping van 12 maanden in tonneaux-vaten van eikenhout. Dit geeft een wijn met een heldere fonkelende goudgele kleur. Fijn bouquet met intens fruit van banaan, ananas en mango, op de achtergrond fijne boterkoekjes. In de mond is hij uitermate boeiend. Hij opent met rijp fruit, lekker soepel, toont dan ook sappige zuren en in de finale ziltige, minerale en notige accenten, zeer lange afdronk.
    Score 92/100
  4. Rivera ‘Puer Apuliae’ 2009 – Castel del Monte DOC (Puglia) – 28,70 €
    Nero di Troia die 14 maanden gerijpt heeft in nieuwe Franse vaten. Voor velen een onbekende in de proeverij. Wat een prachtige neus! Een vat vol specerijen en warme kruiden. Laurier komt zeer duidelijk opzetten. Verder grafiet, braam, kers, pruim, tabak, ceder, humus, leder en koffie. Stevige beestje met volle, smakelijke tannines en lustig fruit. De afdronk is zeer kruidig. Dit is wat een stevige boy noemen, een jongen met ballen!
    90/100
  5. Joseph Hoffstätter Barthenau Vigna S Urbano 2011 – Alto Adige DOC (Alto Adige) – 48,70 €
    Pinot Nero die 12 maanden in eiken vaten heeft gerust en nadien nog 8 maanden in houten foeders. Een hemelse Pinot Noir die weliswaar nog een tikje te jong is momenteel. Zuiver kersenrood en prachtig tranend. De neus op zich is een festijn met roosjes, viooltjes, cederhout, champignon, framboosjes, humus etc etc etc. Subliem fabuleus. Een slokje en een machitge frisheid proef je. Soepele tannines met verdoken kracht. Massa aan fruit, kruiden en tabak naar het einde toe. Voor mij streeft dit naar de perfectie van een rode wijn.
    Score 96/100
  6. Tenuta Argentiera 2011 – Bolgheri Superiore DOC (Toscana) – 47,90 €
    Een klassieker uit deze magische Toscaanse wijnregio van 50% Merlot, 40% Cabernet Sauvignon en 10% Cabernet Franc die gedurende 18 maanden zijn opvoeding kreeg in nieuwe Franse eiken vaten. Donker, karmijnrood met heerlijke gekleurde tranen. Voornamelijk rijper fruit in de neus met volop de dikke volle zwarte kersen en braam met een ferme gloed aan peper. Verder viooltjes, het branden van koffiebonen, cacao en leder. In de mond proef je stevige, smakelijke verfijnde tannines. Vlezig en sappig geheel. Deze wijn is een kleine krachtpatser mer vele rijpe fruittoetsen en een zeer smakelijk profiel.
    Score 91/100
  7. Masciarelli Villa Gemma 2008 – Montepulciano d’Abruzzo DOC (Abruzzo) – 55,10
    Een 100% Montepulciano die 18 tot 24 maanden rijpt in eiken vaten. Opvallend reeds is de bijna inktzwarte kleur. Qua neus de perfectie van de avond! Vegetale tonen, prachtig fruit, drop, grafiet, tabak, ceder, braam, cassis, cacao, caramel, leder, kreupelhout… Dit is pure complexiteit en een rondje walsen wakkert alweer bijkomende aroma’s op. Ik moet toch een dikke 10 minuten zitten ruiken hebben alvorens ik het vocht naar mijn lippen bracht. En dan kwam het pas… WAUW wat een smakelijk gevoel. Zo heerlijk vol van smaak en toch zulke intense frisheid. Sublieme verwevenheid, donkere chocolade, vol & vlezig. Een quasi perfecte wijn.
    Score 98/100
  8. Vietti Masseria 2007 – Barbaresco DOCG (Piemonte) – 69,00 €
    Nebbiolo dus die 28 maanden heeft gerijpt in Sloveense foeders. Kersenrood met een bruine rand. Bosgeuren manifesteren zich in het glas. Framboos, paddensteol, truffel, tabak, ceder, rozenbottel en viool. Een zucht bij het proeven: wat een verrijking geven deze tannines. Prachtige zuren, sublieme frisheid, kracht, fruit, lengte. This wine has it all. Pure klasse, complex en afgerond. Koning Nebbiolo doet alweer zijn naam alle eer aan. Zou perfectie dan toch bestaan?
    Score 99/100
  9. Vietti Masseria 2005 – Barbaresco DOCG (Piemonte) – 69,00 €
    De 2 jaar oudere broer van de vorige wijn kan de status van de 2007 niet bevestigen. Dit is allemaal net dat tikje minder. What a vintage can do!
    Score 89/100
  10. Arnaldo Caprai ’25 anni’ 2010 – Sagrantino di Montefalco DOCG (Umbria) – 67,00
    De nog steeds wat onbekende blockbuster uit Umbria rijpt gedurende 24 maanden in Franse eiken vaten. Kort samenvattend: Eén en al kracht. Powerfull in de neus, stevig in de mond. Zeer zeker nog een paar jaartjes te jong.
    Score 90/100
  11. Poggio di Sotto 2008 – Brunello di Montalcino Riserva DOCG (Toscana) – 265,50 €
    Sangiovese Grosso dus met een rijping van 60 maanden in 30 hl foeders. Wat een afsluiter van de avond! Je kan me niet onmiddellijk betrappen een Brunello adept te zijn maar hier maak ik wel graag een uitzondering voor. In de typisch vlezige stijl zet hij aan zowel qua aroma als qua smaak. Het hele kruidenrekje passeert zowat de revue alsook het fruit dat om ter zwartst moet zien. Balsamico, cacao, leder, sigaar. Wat vooral opvalt is de fluwelige verwevenheid van het geheel. Dit is een prachtige, complete wijn.
    Score 97/100

Het waren alweer 2 zeer fijne, gesmaakte avonden die me de drive geven dit nog verder uit te diepen. Ik kijk alvast uit naar onze volgende superproeverij. Ik denk vrij zeker te weten dat de aanwezigen er net zo van hebben genoten.

IMG_0704