Stilstaan is achteruitgaan en dus is het af en toe noodzakelijk om mijn kennis omtrent de Italiaanse wijnen bij te schaven zodat ik kan mee praten over de laatste bewegingen. Zo blijkt dat de laatste benoemingen van 3 nieuwe DOCG gebieden aan me voorbij zijn gegaan. Over de zin of nog beter de onzin van al deze Italiaanse DOCG benoemingen kan je uitgebreid discussiëren en je kan de vraag stellen waar en wanneer dit gaat stoppen. We zitten immers al aan 77 verschillende DOCG nominaties en The sky blijkt hier echt wel The limit. Enfin… 3 nieuwe upgrades dus!
Tullum aka Terre Tollesi
Abruzzo heeft met Tullum zijn tweede DOCG beet. Terre Tolesi/Tullum is de eerste promotie van DOC naar DOCG sinds de benoeming van Nizza in 2014. De promotie werd op 4 juli 2019 goedgekeurd door het ministerie van Landbouw. De wijngaarden van Tullum DOCG liggen in de provincie Chieti. Er kunnen 5 verschiilende meldingen van DOCG gemaakt worden op het etiket:
- Tullum DOCG Passerina
- Tullum DOCG Pecorino
- Tullum DOCG Rosso
- Tullum DOCG Rosso Riserva
- Tullum DOCG Spumante (moet minstens 60% Chardonnay bevatten + tweede gisting in de fles)

Opmerkelijk is dat de DOC Terre Tollesi/Tullum pas sinds 2008 van toepassing is en je kan stellen dat deze appellatie wel een blitzcarrière heeft gemaakt. Ook opmerkelijk is de opmars die de Pecorino druif, met Passerina in haar zog, beleefd in de diverse DOCG benoemingen de laatste 10 jaren. Blijkt deze druif dan toch meer te zijn dan een hedendaagse mode-druif?
Bij Tullum DOCG Rosso of Rosso Riserva is de hoofdrol weggelegd voor de Montepulciano druif.
Tullum omvat een zeer klein productiegebied met slechts 18,05 hectare aan wijngaarden en een productie die overeenkomt met 687 hectoliter (cijfers van 2018). De wijngaarden liggen slechts enkele kilometers landinwaarts van de Adriatische Zee en liggen in en rond het dorpje Tollo. Terre Tollesi betekent eigenlijk ‘het land van Tollo’ of ‘in de buurt van Tollo’. De benaming Tullum dateert uit de 11e Eeuw waar we de benaming in de geschiedenisboeken tegenkomen als de naam van een versterkte stad. Dat Terre Tollesi/Tullum echt een mini gebied is vertaald zich dat er momenteel slechts 2 producenten zijn die het label Tullum DOCG gebruiken; Feudo Antico en Vigneti Radica. De toekomst zal uitwijzen of we een stijging van het aantal producenten zullen kennen.

Terre di Alfieri
Voor DOCG nummer 76 kunnen we ons afvragen of Roero DOCG een dubbelganger heeft gekregen! Met Terre di Alfieri bevinden we ons in Piemonte en net als in Roero zijn de witte wijnen er van de Arneis, de rode van de Nebbiolo. Als we het productiegebied bekijken lijkt het wel of Terre di Alfieri het verlengstuk is van dit van de Roero. Waar de ene ophoudt, gaat de andere verder. Bij het nagaan van de disciplinare stellen we vast dat het productiegebied 4 gemeenten in de Provincie Cuneo omvat en 7 gemeenten in de Provincie Asti.
De promotie naar DOCG kwam er in augustus 2020 en wat Terre di Alfieri gemeen heeft met Tullum is dat er ook hier in sneltempo de omschakeling is gekomen. In 2009 kwam Terre di Alfieri voor het eerst piepen als DOC! De Terre di Alfieri DOC blijft echter wel gewoon verder bestaan terwijl deze van Tullum verdwenen is.
Je kan Terre di Alfieri DOCG in 5 verschillende benamingen tegenkomen op het etiket:
- Terre di Alfieri DOCG Arneis
- Terre di Alfieri DOCG Arneis Superiore
- Terre di Alfieri DOCG Nebbiolo
- Terre di Alfieri DOCG Nebbiolo Riserva
- Terre di Alfieri DOCG Nebbiolo Superiore

Bij de witte wijnen moet de Arneis minimaal 85% aanwezig zijn. Voor de rode wijnen wordt hetzelfde percentage van 85% minimale aanwezigheid aangehouden voor de Nebbiolo. Het is hoe dan ook een klein productiegebied met slechts een 40-tal hectare aan wijngaarden en een 20-tal producenten.
De naam “Land van de Alfieri” verwijst naar de adellijke familie Alfieri die eeuwenlang de scepter zwaaide in dit gebied. Hun 17e-eeuwse kasteel bevindt zich in de stad Magliano Alfieri in Cuneo.


Canelli of Moscato di Canelli
En Piemonte blijft scoren! Met Canelli behaald het een 19e DOCG binnen. Geduld wordt beloond kan je wel stellen want al bijna 20 jaar proberen de producenten van de Moscato di Canelli zich af te scheuren van de Moscato d’Asti en trachten ze een eigen DOCG te bekomen. Vanaf 12 mei 2021 is het niet langer nog een subzone van Moscato d’Asti maar een volwaardige DOCG.
De benoeming komt echt wel vers van de pers. Pas vanaf de oogst 2022 mag Canelli de DOCG status activeren. Het is dus nog wel even wachten vooraleer we ze in de markt zien verschijnen. Canelli DOCG moet 100% Moscato Bianco zijn, en mag alleen geproduceerd worden in 18 gemeenten uit de provincies Asti en Cuneo.
In totaal zijn er slechts 100 hectare beschikbaar, en de productie bedraagt momenteel ongeveer het equivalent van 500.000 flessen. In de DOCG Canelli mag alleen handmatig worden geoogst. Er kunnen 4 verschillende types van Moscato di Canelli op de markt gebracht worden:
- Canelli of Moscato di Canelli DOCG
- Canelli of Moscato di Canelli Riserva DOCG
- Canelli of Moscato di Canelli Riserva Vigna DOCG
- Canelli of Moscato di Canelli Vigna DOCG

Canelli wordt beschouwd als de bakermat van de Italiaanse mousserende wijnproductie. Na jaren in de Champagne in de leer te zijn geweest, experimenteerde Carlo Gancia vanaf 1850 met flesgisting en vond rond 1865 de “Moscato Champagne” uit. Canelli’s kilometerslange ondergrondse wijnkathedralen van traditionele wijnhuizen als Gancia, Bosca, Contratto en Coppo staan sinds 2014 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Filed under: Whaaaat's UP? | Tagged: Abruzzo, Arneis, asti, canelli, cuneo, doc, docg, montepulciano, Moscato, nebbiolo, passerina, pecorino, piemonte, Roero, Terre Tollesi, Tullum | Leave a comment »